مقاله نشر و ناشر
چکیده:
نشر که در واقع با اختراع خط و نوشتن آغاز شد ابزاری است برای حفظ و انتقال هرگونه پیام در زمان حال و آینده. هرچند نیاز بشر به برقراری ارتباط پیش از خط و نوشتن نیز وجود داشت و به صورت ارتباط شفاهی بود محدودیتهایی را در برداشت به طوری که انتقال اطلاعات بدون تماس حضوری دو نفر در یک مکان یا زمان مقدور نبود و همچنین بسیاری از تصاویر و علائم که به صورت بصری قابل انتقال بود از این طریق به دیگران منتقل نمیشد. به همین دلیل با اختراع خط و چاپ و برطرف شدن این محدودیتها اهمیت نشر نمایان شد. بنابراین یکی از راه های حفظ و نگهداری از طریق نشر آثار ادبی و هنری و سایر موارد است که بهترین آنها چاپ مقاله، کتاب ، نشریه و غیره است.
کلید واژه : نشر ، ناشر ، انتشارات، انواع چاپ.
نویسندگان : حسن دولت آبادی (امیررها) – وحیده غفاری توران
مقدمه:
به طور کلی در تعریف انتشارات۲دیدگاه وجود دارد:
۱-دیدگاه عمومی:
دیدگاه اول دیدگاه عمومی است که میگوید هرفردی مطلبی را تولید و تکثیر نماید کار نشر را انجام داده است. مثل معلمی که جزوههای خود را تکثیر و در اختیار دانش آموزان قرار میدهدتااستفاده نمایند.
۲- دیدگاه تخصصی:
اما در دیدگاه دوم که دیدگاه تخصصی به نشر میباشد، انتشارات را به عنوان یک تجارت یا کسب و کار قلمداد میکند که به دنبال کسب درآمدوسود است. مثل انتشار کتاب یا مجله و…
بنابراین با این دید به انتشارات میتوان گفت که در روابط عمومیها هر دو نوع از این فعالیت انتشاراتی انجام میشود. اما در خصوص داشتن تخصص برای مدیر یک سازمان انتشاراتی و یا روابط عمومیها باید گفت مسئول نشر میتواند تخصص این کار را هم نداشته باشد اما قدرت هدایت بخشهای مختلف را در انتشارات دارا باشد. ولیکن کسی که در بخشهای مختلف انتشارات فعالیت میکند باید تخصص لازم را در کار خود داشته باشد.
ناشر:
ناشر کتاب یک شخص حقیقی یا حقوقی است که مهمترین وظیفه ی آن چاپ و نشر کتاب و مجله می باشد. ناشر برای چاپ کتاب در یک موسسه فرهنگی یا چاپخانه حضور پیدا می کند و مدیریت آن را بر عهده دارد. ناشر بر کلیه مراحل چاپ کتاب و نشر کتاب و مجلات نظارت دارد. فردی که به عنوان ناشر در موسسات فرهنگی و چاپ فعالیت می کند باید در حوزه های مختلفی تخصص و مهارت داشته باشد. ناشر؛ فرد،گروه یا نهادی است که وظیفه اصلی آن نشر بوده و در راستای عمل به وظیفه خود،اقدامات ذیل رابصورت تخصصی انجام می دهد:
۱- انتخاب کتاب یا نویسنده و…
۲- سفارش دادن کتاب
۳- خواندن و ارزشیابی متن.
۴- تعیین سیاست و برنامههای لازم برای آماده سازی کتاب.
۵- ویراستاری و در نهایت چاپ و نشر.
انواع ناشر:
ناشران براساس عوامل مختلفی مثل سرمایه، ساختار و تشکیلات، هدف و نوع کتابی که چاپ میکنند به چند دسته تقسیم میشوند:
۱- ناشران مبتکر و منتظر:
ناشران مبتکر کسانی هستند که با اندیشه قبلی، طرح و پیشنهاد به سراغ پدیدآورندگان میروند. اما ناشران منتظر از میان آثاری که به آنها ارائه شده است یکی را انتخاب میکنند.
۲- ناشران عمومی و تخصصی:
ناشران عمومی بدون در نظر گرفتن مخاطبین خود در همه زمینهها فعالیت میکنند، اما ناشران تخصصی فقط در یک حوزه به خصوص فعالیت میکنند.
۳- ناشران انتفاعی (وابسته به سازمان) و غیرانتفاعی (به دنبال کسب سود).
۴- ناشران دولتی و وابسته به دولت:
ناشران دولتی بیش از ۵۰ درصد ازسرمایه شان متعلق به دولت میباشد. اما ناشران وابسته به دولت کمتر از ۵۰ درصد سرمایهشان متعلق به دولت است.
۵- ناشران متون درسی و دانشگاهی.
۶- ناشران آثار تجدید چاپی:
این ناشران اقدام به چاپ کتابهایی میکنند که قبلاً چاپ شده است. کسب سود در میان این ناشران بیش از سایرناشرین است.
۷- ناشران همکار:
که با سرمایهگذاری چندین ناشر و یا همکاری ناشر و پدیدآورنده فعالیت میکنند.
📚 وظایف ناشر کتاب چیست؟
ناشر کتاب با توجه به میزان بزرگی و فعالیت موسسه فرهنگی تحت مدیریت خود تمام یا برخی از کارهای مربوط به نشر کتاب را خودش انجام می دهد و یا اینکه به کارمندان موسسه واگذار می کند.
ناشر کتاب باید با نویسندگان و مترجمان کتاب های مختلف در ارتباط باشد.
✅چاپ کاتالوگ
ناشر کتاب باید به طور مستمر به بررسی نیازهای مردم جامعه بپردازد و در مورد اقشار مختلف جامعه تحقیق کند تا ذائقه مخاطبان را شناسایی نماید.
ناشر باید کتاب های نویسندگان مختلف را مطالعه کند تا بتوانند افراد نخبه را شناسایی کرده تا قرارداد کتاب های بعدی را با آن ها منعقد کند.
ناشر باید به طور مرتب با سازمان های مختلف برای دریافت مجوز نشر در ارتباط باشد.
ناشر کتاب باید بر تمام مراحل تولید چاپ اعم از ترجمه، کتاب خوانی، صحافی و … نظارت داشته باشد.
برآورد هزینه های مربوط به چاپ و نشر کتاب باید توسط شخص ناشر انجام گیرد.
ناشر پس از چاپ کتاب بر تمام مراحل عرضه و فروش کتاب نظارت می کند.
مهارت های ضروری ناشر کتاب
ناشر کتاب برای موفقیت در حوزه ی فعالیت خود باید مهارت هایی داشته باشد که عبارتند از:
ناشر باید در میان مردم حضور داشته باشد و نیازهای فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و … را در آن ها شناسایی کند.
برای ورود و فعالیت در هر نوع کاری باید علاقه داشته باشید. ناشر کتاب نیز باید به کار در حوزه ی نشر و چاپ علاقمند باشد.
شاید تصور کنید هر فردی عادی می تواند اقدام به نشر کتاب کند اما این تصور کاملا غلط است ناشر کتاب باید فردی باهوش باشد و جزئیات را به دقت بررسی کند.
چاپ سربرگ : همان طور که می دانید ناشر کتاب مدیریت مجموعه نشر را بر عهده دارد از این رو مسئولیت تمام امور به عهده ی ناشر است از این رو وی باید مسئولیت پذیر باشد.
برای موفقیت در یک مجموعه و فروش مناسب تمام افراد داخل انتشارات باید با دقت به وظایف خود عمل کنند. از این رو ناشر کتاب باید از روحیه و توان کار تیمی برخوردار باشد.
همان طور که گفته شد یکی از ویژگی های ضروری مورد نیاز برای ناشر کتاب این است که وی به نشر کتاب علاقمند باشد. ناشر می تواند فعالیت انتشاراتی خود را فقط محدود به یک حوزه کند. ناشر می تواند فقط در حوزه ی کتاب های دانشگاهی، پزشکی، رمان و … با توجه به علایق خود و نیاز جامعه فعالیت کند.
برخی از ناشران کتاب در همه ی حوزه های نشر کتاب فعالیت می کنند و مجموعه ی خود را براساس موضوعات مختلف طبقه بندی می کنند. در دفاتر انتشاراتی بزرگ معمولا تعدادی کارمند به عنوان طراح، ویراستار، چاپگر و … فعالیت می کنند.
تحصیلات ناشر
ناشر کتاب برای راه اندازی موسسه فرهنگی خود برابر دستورالعمل فعلی؛ باید مدرک لیسانس داشته باشد. اتحادیه ی ناشران کتاب دوره ها و آموزش هایی برای مدیران موسسات فرهنگی برگزار می کنند و ناشران موظفند در این دوره ها شرکت کنند. ناشران در دوره های اتحادیه با مراحل نشر و چاپ کتاب به طور کامل آشنا می شوند.
صدور فاکتور
این دوره ها صرفا برای آشنایی نسبی ناشران برای نظارت و مدیریت کیفیت نشر کتاب می باشد. در واقع هریک از مراحل چاپ کتاب به نوعی تخصص و مهارت ویژه نیاز دارد و فرد فعال در آن قسمت باید تخصص ها و مهارت های خاصی داشته باشد. برخی از ناشران برای کسب مهارت های لازم به آموزشگاه های آزاد و دانشگاه های علمی و کاربردی مراجعه می کنند.
وظایف ناشر کتاب چیست ؟
۵ مهارت ضروری ناشران
برای این که بتوانید موسسه فرهنگی خود را به درستی مدیریت کنید علاوه بر تحصیلات آکادمیک به تجربه هم نیاز دارید.
از این رو بسیاری از ناشران مدتی به صورت کارآموزی در کنار سایر ناشران با تجربه به کار مشغول می شوند.
مراحل چاپ کتاب به چهار بخش تقسیم می شود:
الف -ارتباط نویسنده با انتشارات
نویسنده یامولف بعدازاتمام نوشتن کتاب باید یک انتشارات خوب و معتبر را انتخاب ومتن کتاب را بصورت دست نویس یاتایپ شده در اختیارناشرقراردهد تامراحل چاپ کتاب به درستی وسرعت انجام شود.
✅نکاتی که ناشرقبل ازاقدام به چاپ بایدبه آن توجه کند:
۱-مطالب کتاب مغایرتی با قوانین نظام، انقلاب وکشورنداشته باشد.
۲-همه قسمت های کتاب اعم ازمقدمه،پیشگفتار
نتیجه،منابع و… مشخص وکامل باشد.
۳-طرح جلدمشخص باشد.
۵-سایزواندازه کتاب مشخص باشد.
۶-محتوای کتاب مورد قبول ارشادودرچهارچوب مشخص شده باشد.
۷-تعدادصفحات کتاب مشخص باشد.
ناشربایدنویسنده را راهنمایی کرده و اطلاعات لازم رابه اوبدهدکه طبق قوانین فعلی برای عضویت در سایت خانه کتاب و اهل قلم تعدادصفحات کتاب مهم نیست اما چنانچه نویسنده قصد داشته باشدعضوصندوق هنرشده وازمزایای هنرکارت وبیمه هنرمندان استفاده نماید اولاتعدادصفحات کتاب بایدبه میزانی که سرای اهل قلم مشخص میکندباشد(۱۰۰صفحه)
دومااینکه حداقل تعداد۳جلدکتاب به نام خودش و بصورت تک نویسنده داشته باشد.
✅ناشرمی تواند درهمین بخش اول وقبل ازاقدام به چاپ کتاب به چندروش کسب درآمدداشته باشد:
۱-طراحی جلدتوسط ناشر
چنانچه نویسنده امکان طراحی جلدرا نداشته باشدناشرمی تواندباتوجه به موضوع کتاب طراحی جلدرا انجام داده و هزینه آنراازنویسنده دریافت کند.
۲-تایپ متن کتاب
درصورتی که متن کتاب به صورت دست نویس باشدونویسنده به هر دلیلی قادر به تایپ متن نباشد،ناشرمیتواندکارتایپ متن را انجام داده و هزینه این کاررابصورت مجزاازنویسنده دریافت کند.
۳-ویراستاری
باتوجه به اینکه ویراستاری کاری تخصصی هست وهر نویسنده ای قادربه انجام آن نمی باشدناشرمیتواندباپذیرش این کارتوسط خودیاهمکاران متخصص علاوه بر کمک به ناشروانجام کار،هزینه آنرانیزدریافت کند.
۴-نوشتن بعضی ازقسمت هامثل مقدمه،نتیجه و…
ممکن است نویسنده در نوشتن بعضی قسمت هامثل مقدمه و…دچارمشکل باشد که دراینجانیزناشرمیتواندباتوجه به مهارتی که دارد این کاررابرای نویسنده انجام دهد.
۵-ارائه مشاوره و راهنمایی جهت انجام هرچه بهترکاروبیان نواقص احتمالی که ممکن هست درمتن کاروجودداشته باشد.
۶-ویرایش متن
گاهی اوقات حتی نویسنده ممکن است ویرایش متن راهم به ناشربسپارد.
در اینصورت ناشربایدبادقت زیاداین کاررابه بهترین شکل انجام دهد.
✅تمام مراحل هر قسمت را میتوان بصورت مجزاودرج هزینه هاتوسط نموداری شکیل ودقیق به مراجعه کنندگان و نویسندگان نشان داد.به طوری که جای سوالی برای افرادنباشد.
✅ناشربایدتمام قوانین و دستورالعمل های مربوط به کار چاپ و… رابصورت آنلاین وبروزشده دردفترانتشارات داشته باشدومواردلازم رادراختیارنویسنده قرارداده واوراراهنمایی نموده و مشاوره دهدتاکارهابه بهترین شکل انجام شود.
✅چنانچه هدف ناشرتنهابحث مالی وکسب درآمددرانتشارات نباشدو به جنبه های دیگرکارازجمله بحث علمی،معرفتی و….نیز توجه نمایدنتیجه حاصل بسیارموردقبول است.یعنی هم خودناشرازانجام کاردقیق ،
درست وکامل لذت می بردوهم نویسنده ازانتخابی که داشته است رضایت کامل را دارد.واین باعث مراجعات بعدی نویسنده به آن انتشارات ومعرفی آن به دیگران می شود.
واین مورد برای سابقه واعتبارانتشارات بسیارمهم می باشد.
ب -ارتباط ناشرباارشاد
بعدازانجام کارهای اولیه ناشرمتن راجهت رده بندی،کنگره و…به ارشادارسال کرده و همزمان برای گرفتن بارکدوفیپانیزاقدام می کند.
بعدازتاییدارشادمجوزانتشاروحق چاپ داده می شود که برای نویسنده ارسال می گردد.
✅شابک:
شابک یکی از اصلیترین مجوزهایی است که باید برای انتشار و چاپ کتاب توسط نویسندگان دریافت شود. شابک یک عدد سیزده رقمی است که برای هر کتاب بهطور اختصاصی ثبت میشود. هر شابک باید برای یک کتاب مورد استفاده قرار بگیرد، در غیر این صورت شابک باطل میشود و امتیازهای تعلق گرفته به آن نیز، بهطور کامل از بین میرود. متاسفانه در صورت از بین رفتن شابک، عواقب ناخوشایند متعددی برای نویسنده کتاب به وجود خواهد آمد.
خوشبختانه دریافت شابک کار سخت و زمانبری نیست و تقریبا بین یک ساعت تا یک روز زمان میبرد. قابل ذکر است که ناشرین قانونی، شماره شابک ضروری را در اختیار دارند و بعد از آماده شدن کتاب، به آن شماره کتاب را ارائه می دهند.
دریافت فیپا، از مهمترین مراحل اخذ مجوز انتشارات
فیپا مخفف فهرستنویسی پیش از انتشار کتاب است، که یکی از اصلیترین مراحل چاپ
پ -اعلام وصول
بعدازتاییدارشادمجوزانتشاروحق چاپ داده می شود که به نویسنده اطلاع داده وارسال می شود.
بعدازتوافق نویسنده وناشربابت تعدادوهزینه چاپ کتاب آغازمی شود.
اعلام وصول درواقع همان مجوزحق پخش کتاب می باشد.
ت -ارسال کتاب به ارشاد و سایر مراکز مرتبط
بعدازچاپ کتاب،انتشارات بایدچندنسخه ازکتاب رابه ارشاد، مرکزاسناد،کتابخانه ملی وخانه کتاب نیز تحویل دهد.
تجارت و نشر کتاب
ناشر کتاب علاوه بر علاقه فردی به نشر کتاب انگیزه های مادی نیز دارد. به همین دلیل ناشر باید با اصول بازاریابی آشنایی کافی داشته باشد. از گذشته تا به امروز ناشران در مدارس، دانشگاه ها، آموزشگاه ها و … اقدام به تبلیغات انتشاراتی خود می کردند و در این میان برخی از کتب پر فروش خود را نیز معرفی می کردند. اما امروزه بازاریابی کتاب نیز مانند سایر محصولات شکل جدید به خود گرفته است. اگر ناشران در حوزه ی کتاب های داستانی و رمان فعالیت داشته باشند می توانند از طریق شبکه های اجتماعی به معرفی و تبلیغ کتاب های مختلف بپردازند. برخی از انتشاراتی ها در شبکه های مجازی به نقد و معرفی کتب مختلف می پردازد. بدین ترتیب مخاطب آشنایی نسبی در رابطه با کتاب بدست می آورد. این روش تبلیغاتی مشتریان زیادی را جذب می کند.
اقداماتی که ناشر در چاپ کتاب باید در نظر بگیرد :
- نام و نام خانوادگی پدیدآورنده/ پدیدآوردگان : ……………………………………………………………………………………………………
- نقش پدیدآورنده: نویسنده * گردآورنده * تدوین * تهیه کننده * شاعر * مترجم * عکاس * نقاش * خطاط * مصحح * سایرموارد *
- نام کتاب : ………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
- مجوز ارشاد : شابک * مجوز چاپ و انتشار * اعلام وصول و مجوز پخش * عضویت سرای اهل قلم * عضویت صندوق هنر (دارای شرایط) *
- موضوع کتاب : فنی و علمی * فرهنگی و هنری * سیاست و اجتماعی * اقتصادی و مالی * سلامت * داستانی * سایرموارد *
- رده سنی مخاطب : کودک و نوجوان * بزرگسالان *
- نوع محصول : کتاب چاپی (شابک) * / موسیقی (شابم) * قبل از اقدام نیاز به هماهنگی و تایید اداره فرهنگ و ارشاد دارد)
- نوع کتاب : متنی * مصور * متنی و مصور(جدول ، نمودار، نقاشی، خطاطی، طراحی ، عکس و …) *
- قطع کتاب :
11. تیراژ (تعداد ) : …………………..
12. تعداد صفحه : ……………………..
13. رنگ صفحات : تمام سیاه و سفید ساده * تمام رنگی ساده * تعداد ………. صفحه سیاه و سفید و تعداد ………. صفحه رنگی *
14. جنس کاغذ : 70 گرم سفید * 80 گرم سفید * کرم رنگ * 90 گرم نخودی 128 گرم گلاسه * 150 گرم گلاسه *
15. نوع صحافی : چسب گرم * منگه * جلد سخت عطف ساده * جلد سخت عطف گرد * فنرمارپیچ * نفیس *
16. جنس جلد : 250 گرم * 300 گرم *
17. سلفون : براق * مات *
18. گردبر جلد : ندارد * دارد *
19. چاپ جلد : یک رو (بیرون کتاب) * دورو (درون و بیرون کتاب) *
20. لب برگردان : بدون لبه برگردان * دولبه *
21. نوع بسته بندی : ندارد * عادی * شیرینک (نایلونی پیویسی * / نایلونی پلیاتیلن * ) کارتن *
22. تعداد درخواستی : ……………………..
23. نحوه دریافت : حضوری (رایگان) * پست عادی * پست سفارشی * پیک * ترمینال *
24. زمان سفارش : عادی * فوری *
خدمات اضافی :
در صورت درخواست تایپ، ویرایستار ، صفحه آرایی، طراحی جلد ، مشاوره در نویسندگی ، تصحیح کتاب و سایر موارد به قیمت کتاب اضافه خواهد شد.
منبع : انتشارات چشمه گلستان